Czy fotowoltaika w 2022 roku nadal się opłaca?

Od 1 kwietnia 2022 roku obowiązują nowe zasady rozliczeń fotowoltaiki. Zamiast starego systemu opustów (net-metering) nowi użytkownicy instalacji fotowoltaicznych rozliczani są w systemie wartościowego rozliczania nadwyżek energii (net-billing). Co to oznacza dla prosumentów? Jak wpłynie na opłacalność fotowoltaiki w 2022 roku? Czy warto inwestować w instalację fotowoltaiczną po zmianach przepisów? W jaki sposób będą się rozliczać dotychczasowi użytkownicy? Czy fotowoltaika w 2022 się opłaca? Wyjaśniamy najważniejsze kwestie.

Popularność instalacji fotowoltaicznych w 2022 roku nie maleje. Na koniec 2021 roku własną mikroelektrownię słoneczną miało w Polsce 700 tys. użytkowników, a całkowita zainstalowana moc przekroczyła 6404 MW. Dla porównania w 2015 roku łączna moc instalacji fotowoltaicznych w Polsce wyniosła zaledwie 108 MW. Tak dynamiczny rozrost sektora OZE diametralne poprawia bezpieczeństwo energetyczne polskich gospodarstw domowych, ale stawia przed branżą energetyczną nowe wyzwania. To między innymi duży sukces mikroinstalacji PV przyspieszył zmiany w przepisach. Jak wygląda opłacalność fotowoltaiki w 2022 roku?

Zmiany rozliczeń fotowoltaiki 2022

Zapowiadane od wielu miesięcy zmiany rozliczeń fotowoltaiki weszły w życie. Od piątku 1 kwietnia 2022 obowiązuje nowych inwestorów net-billing, czyli system zakupu i odsprzedaży energii elektrycznej w cenach rynkowych. Dotychczasowa metoda rozliczeń, czyli net-metering zakładał, że nadwyżki wyprodukowanej energii, które nie są pożytkowane w gospodarstwie domowym na bieżąco ani magazynowane, rozliczane są bezgotówkowo. W systemie opustów wyprodukowany z OZE prąd oddawany jest do sieci, która pełni rolę wirtualnego magazynu energii. Prosument może odebrać ten zapas w ciągu 12 miesięcy. W przypadku instalacji PV o mocy mniejszej niż 10 kWp możliwe jest wykorzystanie w późniejszym czasie 80% oddanego prądu. Dla instalacji większej niż 10 kWp jest to 70% energii. Resztę stanowi prowizja sprzedawcy energii elektrycznej, który jest jednocześnie podmiotem odpowiedzialnym za bilansowanie energii elektrycznej.

Jak wygląda rozliczenie fotowoltaiki w systemie net-billing?

W nowym systemie net-billingu rozliczenie będzie wyglądało inaczej. Nowi inwestorzy będą odsprzedawać nadwyżki produkcyjne energii elektrycznej w cenach rynkowych, czyli w wartościowym systemie rozliczeń. Do połowy 2024 roku podstawą rozliczeń będą ceny giełdowe z poprzedniego miesiąca. Później wejdą w życie ceny godzinowe zgodne z taryfą dynamiczną. Oznacza to, że ceny odsprzedaży i zakupu energii będą zmieniać się w ciągu dnia, z zależności od wielkości chwilowej produkcji oraz zapotrzebowania. Użytkownik będzie więc dostawał wynagrodzenie za każdą kWh wprowadzoną do sieci na bieżąco, bez wirtualnego magazynowania energii. W chwilach niedoboru będzie mógł natomiast zakupić prąd w normalny sposób, rozliczając się za kWh zgodnie z taryfą sprzedawcy. Koszt energii pobieranej z sieci nie musi jednak być doliczany do rachunku i można go rozliczać ze środków zmagazynowanych na indywidualnym depozycie prosumenta.

Nowe zasady rozliczeń w systemie wartościowym obowiązują użytkowników instalacji fotowoltaicznych, którzy złożyli zgłoszenie do operatora sieci dystrybucyjnej (OSD) po 31 marca 2022 roku. Jeśli dokonałeś tego przed 1 kwietnia 2022 roku, możesz w dalszym ciągu korzystać z systemu opustów. Dotychczasowi prosumenci mogą bowiem rozliczać się na starych zasadach przez 15 lat od daty pierwszego wprowadzenia energii do sieci. Biorąc pod uwagę, że największy boom fotowoltaiczny miał miejsce w 2020 i 2021 roku, spora część gospodarstw domowych może skorzystać z net-meteringu jeszcze przez wiele lat. Oczywiście możliwa jest dobrowolna zmiana systemu rozliczeń na net-billing.

Dlaczego zmiany przepisów były konieczne?

Powodów, dla których zmiana przepisów dotyczących energii odnawialnej była niezbędna jest wiele, ale najważniejszym z nich jest konieczność dopasowania ustaw do dyrektyw Unii Europejskiej. Dostosowanie Krajowego Systemu Elektroenergetycznego do prawa UE, a konkretnie do przepisów Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/944 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej oraz zmieniającej dyrektywę 2021/27/UE było obligatoryjne, by umożliwić prosumentom bezpośrednie uczestnictwo w rynku energii. Według implementowanych przepisów unijnych bezgotówkowy system opustów nie pozwalał inwestorom na świadome zarządzanie produkcją prądu na rynku energii. Do zmian przepisów zobowiązane są wszystkie państwa członkowskie UE.

Równie istotną przyczyną, która wymusiła zmiany rozliczeń, jest dynamiczny rozwój fotowoltaiki w Polsce. Duża liczba mikroinstalacji sprawia, że szczytowa produkcja energii w słoneczne dni bywa lokalnie większa niż zapotrzebowanie na prąd. Systemy magazynowania prądu w Polsce mają zdecydowanie zbyt małą pojemność, by przechować energię na później. Efektem tak wysokiej produkcji prądu bywa przeciążenie sieci przesyłowej, której stan w wielu miejscach pozostawia wiele do życzenia. Mimo rozbudowy i modernizacji sieci przez operatorów dystrybuujących, w niektórych miejscach może dochodzić do groźnych skoków napięcia czy przepięć.

Sytuację tę zaogniał fakt, że system opustów wręcz zachęcał do przeskalowywania instalacji. Zachęcał, by w okresie letnim wyprodukować sporą nadwyżkę energii do wykorzystania zimą, np. w celach grzewczych. O ile było to wygodne dla prosumentów, sprawiało ogromny problem elektrowniom i dystrybutorom. Nowy system rozliczeń, czyli net-billing, zachęca do autokonsumpcji, a także produkcji energii w momentach największego zapotrzebowania. To bowiem wtedy ceny odsprzedaży prądu będą najwyższe. Nowe przepisy uelastycznią rynek elektryczności w Polsce i zapobiegną tak dużej dysproporcji pomiędzy letnią produkcją prądu i zimowym zapotrzebowaniem. Zyska na tym bezpieczeństwo krajowego systemu elektroenergetycznego, który już teraz bywa przeciążony. Efektem tego jest odłączanie inwerterów od sieci w chwilach szczytu produkcji na terenach o największym zagęszczeniu instalacji PV. Net-billing popierany jest przez wiele organizacji OZE, m.in. przez Międzynarodową Agencję Energii Odnawialnej (IRENA). Sprawdźmy zatem czy fotowoltaika w 2022 się opłaca?

Zalety net-billingu:

• Zwiększenie autokonsumpcji, czyli wykorzystania energii na bieżąco w gospodarstwie domowym lub przedsiębiorstwie,
• Większy udział w rynku energii odnawialnej i możliwość zarabiania na produkcji prądu,
• Zachęta do produkcji prądu rano i wieczorem, gdy ceny prądu są wysokie. Idealnie nadają się do tego instalacje wschód-zachód,
• Ograniczenie podwyżek kosztów dostaw energii elektrycznej,
• Zwiększenie elastyczności krajowego systemu elektroenergetycznego i bezpieczeństwa niezmodernizowanych sieci przesyłowych,
• Zachęta do inwestycji w magazyny energii – akumulatorowe i cieplne,
• Zmniejszenie opłacalności przewymiarowania instalacji fotowoltaicznej, która mocno obciąża sieć i zmusza elektrownie konwencjonalne do kompensacji nadwyżek zimą.

Net-billing – czy fotowoltaika w 2022 się opłaca?

Czy montaż fotowoltaiki nadal opłaca się po zmianach przepisów? To pytanie zadaje sobie wielu potencjalnych inwestorów, którzy nie zdążyli załapać się na system opustów. Choć na pierwszy rzut oka wydaje się, że nowe zasady są mniej korzystne, w rzeczywistości można z nich wycisnąć spore oszczędności. Przede wszystkim należy zauważyć, jak chwiejny i niepewny jest obecnie rynek energii w Europie. Atak Rosji na Ukrainę i plany odejścia od zakupu rosyjskich surowców sprawiają, że ceny węgla, ropy oraz gazu rosną w gwałtownym tempie. Galopujące ceny na Towarowej Giełdzie Energii (TGE) wpływają również na cenę energii elektrycznej. Polskie elektrownie w dalszym ciągu zasilane są przede wszystkim węglem (70% produkcji energii). Przyszłe ceny surowców uzależnione są od przyszłych wydarzeń geopolitycznych, co nie napawa optymizmem.

Własna instalacja fotowoltaiczna w modelu net-billingowym pozwala uniezależnić się od rynkowych cen energii i zastąpić je stałą, stabilną ratą miesięczną za montaż paneli fotowoltaicznych. Dodatkowo samodzielna produkcja prądu zachęca do zmiany klasycznego kotła węglowego na pompę ciepła lub inny rodzaj ogrzewania elektrycznego. Jest to kolejny krok do uniezależnienia się od wahań światowego rynku energii. Innym sposobem na oszczędność może być zamiana samochodu spalinowego na pojazd elektryczny – samochód, skuter czy nawet rower. Nic bowiem nie wskazuje na to, by ceny paliw miały spaść do poziomu sprzed roku, natomiast własna produkcja energii wręcz zachęca do bezkosztowego „tankowania”.

Jak w pełni wykorzystać net-billing?

Rozliczenie na zasadach net-billingu jest też atrakcyjne dla tych inwestorów, którzy zamierzają świadomie kierować produkcją prądu. Czy fotowoltaika w 2022 się opłaca? System ten zachęca do autokonsumpcji, czyli m.in. ładowania samochodu elektrycznego, ogrzewania pompą ciepła, korzystania z klimatyzacji, czy zamiany urządzeń gazowych na elektryczne. Na opłacalności zyska także montaż domowych magazynów energii, w których odkładana będzie energia podczas szczytowej energii. Tę będzie można wykorzystać w nocy lub podczas niesprzyjającej aury. Jednocześnie hybrydowa instalacja fotowoltaiczna zabezpieczy dom na wypadek black-outu i zapobiegnie przerwom w dostawie prądu. Warto bowiem pamiętać, że najpopularniejsza obecnie instalacja on-grid w momencie awarii sieci i tak nie dostarcza prądu do domu, nawet podczas słonecznej pogody. Podczas przerw w dostawie energii inwerter wyłącza się automatycznie.

Nowe możliwości na rynku fotowoltaiki

Nowelizacja przepisów OZE wpłynie na cały sektor energii odnawialnej w Polsce. Dzięki temu, że prosumenci stają się aktywnymi uczestnikami rynku energii, mogą bardziej świadomie decydować o tym, komu i za ile odsprzedają prąd. Otwiera to pole dla nowych podmiotów na rynku, np. agregatorów energii. Odpowiadać będą oni za skupowanie, magazynowanie i odsprzedawanie energii po najkorzystniejszych cenach. Swoboda podpisywania umów sprawi, że możliwa będzie maksymalizacja zysków, w zależności od aktualnej sytuacji na rynku elektroenergetycznym. Obrót energii w czasie rzeczywistym zwiększy konkurencyjność, a zatem i korzyści finansowe dla prosumentów oraz odbiorców końcowych. W ten sposób zwiększenie udziału OZE w miksie energetycznym będzie bardziej stabilne i bezpieczne dla sieci.

Opłacalność fotowoltaiki w 2022 roku wciąż jest bardzo duża i zmiany przepisów tego nie zmienią. Korzyści są wręcz znacznie większe, bowiem nieoczekiwanie wzrosły ceny surowców na rynku światowym. Aktualna sytuacja pokazuje też, jak niestabilne jest uzależnienie najważniejszych nośników energii od polityki innych państw i opieranie na tym przyszłych wydatków bywa ryzykowne. Własna instalacja fotowoltaiczna pozwala więc nie tylko oszczędzić, ale przede wszystkim zabezpieczyć się na wypadek dalszych podwyżek. To korzyści, które odczuwalne są nie tylko w zasobności portfela, ale i spokoju ducha.

Masz więcej pytań dotyczących opłacalności fotowoltaiki w 2022? Chcesz wiedzieć jak działa nowy system rozliczeń Net-Billing? Interesuje Cię temat: jak dobrać magazyn energii? Kliknij i sprawdź nasz poradnik fotowoltaiki.

Fotowoltaika w net-billingu, czy fotowoltaika w 2022 się opłaca? Napisz do nas i przełącz swoją firmę lub dom na zieloną energię ze słońca!